Kromatografi sistemlerinde ayrım mekanizmalarını kromatgorafisi kolonunun dolgu maddesine ve hareketli fazın türüne göre veya uygulama biçimlerine göre farklı başlıklar altında incelenebilir.
A. Hareketli Fazın Tipine Göre;
1- Sıvı Kromatografisi (LC)
- Sıvı- katı
- Sıvı- sıvı
2- Gaz Kromatografisi (GC)
- Gaz-katı
- Gaz-sıvı
3- Süperkritik Akışkan Kromatografisi (SFC)
Kritik sıcaklık ve basınçtaki maddelerin (CO2) kullanıldığı kromatografi türüdür.
B) Uygulama Biçimine Göre;
1- Kağıt kromatografisi
2- İnce tabaka kromatografisi (İTK)
3- Sütun (kolon) kromatografisi (CC)
4- Gaz kromatografisi (GC)
5- Yüksek performanslı sıvı kromatografisi (HPLC)
C. Ayrım Mekanizmalarına Göre;
1- Adsorpsiyon kromatografisi
2- Dağılma (Partisyon) kromatografisi
3- İyon değiştirme kromatografisi
4- Moleküler eleme kromatografisi (Jel krom.)
5- Afinite kromatografisi (Kimyasal krom.)
Kromatografi’de Polarite Kavramı;
Polar ve Apolar Molekül;
Polar bağ, iki atom arasında bağı oluşturan elektronların eşit dağılmamış olduğu kovalent bağ türüdür. Moleküldeki artı yük merkezi ile eksi yük merkezi dengede değildir. Bir tarafı eksi diğer tarafı artı yük özelliği gösterir.
Polar moleküller suda ve diğer polar çözücülerde iyi çözünme eğilimindedir. Çünkü su polar bir moleküldür.
Apolar molekül, asimetrik yük dağılımı olmayan bir moleküldür. Bu nedenle pozitif veya negatif kutuplar oluşmaz. Başka bir deyişle, apolar moleküllerin elektrik yükleri, molekül boyunca eşit olarak dağıtılır. Apolar moleküller genelde organik olan apolar çözücüler içinde iyi çözünme eğilimindedirler.
Elektronegatiflik,
Kimyada bağ yapımında kullanılan elektronların bağı oluşturan atomlar tarafından çekilme gücüdür.
Apolar Moleküller;
Oksijen (O2), azot (N2) ve ozon (O3) karbon dioksit (CO2) ve organik moleküller metan (CH4), tolüen ve benzen, alkinler, soy gazlar veya inert gazlar (argon, helyum, kripton ve neon) bulunur.
Pek çok molekül kısmen polar kısmen ise apolar özellik gösterir.
Kullanılan hareketli faz, sabit faz ( kolon ) ve moleküler etkileşim türlerine göre HPLC teknikleri aşağıdaki temel gruplarda toplanabilirler;
Normal Faz Kromatografi;
Rus botanikçi M. Tswett’in bitki ekstratlarının ayrılmasında kullandığı yöntem yani klasik kromatografi modu normal faz olarak bilinir.
Ters Faz Kromatografi;
Ters faz terimi, normal fazın tam tersi olan kromatografi modunu, yani bir polar hareketli fazın ve bir polar olmayan [hidrofobik] sabit fazın kullanımını açıklar.
