HPLC; Yüksek performanslı sıvı kromatografisi veya yüksek basınçlı sıvı kromatohrafisi kelimelerinin inglizce karşılığı olan High Performance Liquid Chromatgoraphy veya High Pressure Liquid Chromatography kelimelerinin baş harflerinden türetilmiş bir kısaltmadır.
HPLC sistemi ise; SOlvent rezervuarı, hplc pompası, hplc kolonu ve kolon fırını, hplc enejtkör ve oto örnekleyici ünitesi, hplc dedektörü ve veri işleme bilgisayarından oluşan ve bunlar sayesinde karışımlardaki bileşenleri ayırmak, nitel ve nicel analizlerini gerçekleştirmek için analitik kimyada kullanılan bir sistemdir.
Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografi’nin başlıca kullanıldığı alanlar;
- İlaçlar (Antibiyotikler, sedatifler, streoitler, analjezikler)
- Biyokimyasallar (Amino asitler, proteinler, karbonhidratlar, lipidler)
- Gıda maddeleri (Suni tatlandırıcılar, antioksidanlar, aflatoksinler, katkı maddeleri)
- Endüstriyel kimyasallar (Çok halkalı aromatikler, yüzey aktif maddeleri)
- Kirleticiler (Pestisitler, herbisitler, fenoller, PCB’ler)
- Klinik tıp (Safra asitleri, ilaç metabolitleri, üre özütleri, östrojenler)
- Uyuşturucular (Uyuşturucu ilaçlar, zehirler, kan alkolü, narkotikler)
Kromatografi'nin Tarihsel Gelişimi;
20. yüzyılın başlarında Rus botanikcisi Mikhail Tswett tarafından keşfedilmiştir. İçerisinde klorofil ve ksantofiller gibi çeşitli pigmentleri içeren çözeltiyi, toz halinde kalsiyum karbonatla (CaCO3) doldurulmuş bir cam kolondan geçirerek birbirinden ayırmayı başarmıştır.
Yaptığı işlemde maddelerin zamanla ayrılarak kolon içerisinde renkli bölmeler oluşturduğunu gözlemlemiştir. Ayırma yöntemine bu nedenle; renkli fotoğraf anlamına gelen kromatografi (chromatography) olarak adlandırılmıştır.
HPLC Sistemi Tanımı;
Hareketli fazın pompalar vasıtasıyla basınç oluşturarak kolona verildiği ve dedektör sisteminden geçirilerek nitel ve nicel analizlerin gerçekleştirildiği sistemlerdir.
Bir karışımdaki her bir bileşenin ayrılması, tanımlanması ve ölçülmesi için kullanılan analitik kimyada bir tekniktir.
Çalışma Prensibi;
Bir sıvıda çözünmüş bileşenlerin, bir kolon içerisinde bulunan genellikle katı bir destek üzerindeki sabit faz ile değişik etkileşimlere girmesi, kolon içinde değişik hızlarla hareket etmeleri sonucu, farklı zamanlarda bileşenlerin kolonu terk ederek birbirlerinden ayrılması temeline dayanır.
Kromatografinin Tanımı;
Bir karışımdaki bileşenlerin sabit faz ve hareketli faz arasındaki farklı dağılım ve etkileşimleri esasına dayanan ayrım tekniğidir.
En genel tanımlama ile kromatografi; karışımlarda bulunan maddeleri bir birinden ayırmaya olanak veren tekniktir.
Kromatografik uygulamalarda bir “sabit faz” ve bir “hareketli faz” bulunur. Sabit ve hareketli faz örnekte bulunan maddelerin göç etme hızlarını farklılaştırarak ayrım sağlar.
Ayrılacak olan bileşenlerin bir tanesi sabit olarak dururken diğeri belli bir yöne doğru hareket eden iki faz arasında dağıldığı fiziksel bir ayırım tekniğidir.
Kromatografik teknikler ayrılması istenilen bileşiklere göre farklı kimyasal ve mekanizmalara dayanmaktadır.Ancak tamamı bir analit molekülünün aşağıdaki özelliklerinden faydalanır;
-Polarite
-Dipol
-İndüklenmiş dipol
-İyonlaşma potansiyeli
Bu özellikler analitin mobil faz ve sabit faz ile olan etkileşim, çözünürlük gibi parametrelerini yönetmek için kullanılarak ayrımlar aşağıdaki tekniklerle sağlanır.
