Kromatografi, organik bileşiklerin karışımlarındaki bileşenlerin ayrılması, tanımlanması ve miktarının belirlenmesi için laboratuvarda çok yönlü bir teknik olarak kullanılmaktadır.
Kromatografi tekniği kolon kromatografisinden, kağıt kromatografisine ve ardından ince tabaka kromatografisine dayalı düzlemsel kromatografik ayrımlara doğru evrimleşmiştir. Enstrümantasyon teknolojisindeki ilerlemeler, Gaz Kromatografisi(GC) ve Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi(HPLC)'nin ortaya çıkmasını sağladı. Bugün hem GC hem de HPLC, çok yönlülükleri ve uygulama kapsamları nedeniyle modern analitik laboratuvarlarda popüler bir platform kazanmıştır.
Hem GC hem de HPLC, sabit faz ile özel etkileşimler ve ardından sıralı elüsyon ve algılama yoluyla numune bileşenlerinin kromatografik kolon üzerinde seçici olarak tutulmasına dayanır. Elüsyonun doğası, kimyasal bileşime, çözünürlüğe, moleküler ağırlık aralığına ve ayrıştırılan bileşiklerin polaritesindeki farklılıklara göre büyük ölçüde değişir. Doğru seçimin yapılabilmesi için numune matrisinin bileşenlerinin doğası, gerekli tespit seviyeleri ve ayrıca ayırma tekniği hakkında net bir anlayışa sahip olmanız gerekir. Bu makalenin odak noktası, eldeki belirli analiz için uygun tekniğe karar vermenize yardımcı olmak için GC ve HPLC teknikleri arasındaki farkları anlatmaktır.
Mobil Faz
Mobil faz, sistem üzerinden numune taşıyıcısı görevi görür. HPLC'de mobil faz sıvı iken Gaz kromatografisinde gazdır. Her iki teknik için numuneler, katı tortu bırakmadan kolayca çözülen sıvılar veya katılar olmalıdır (tercihen HPLC sisteminde kullanılan mobil fazda çözünür özellikte olmalıdır). Gazlı içerikli numune karışımları sadece GC kullanılarak analiz edilebilir.
Numune Kararlılığı
Bir numunenin termal kararlılığı, analiz tekniğinin seçimine karar verir. GC analizinde, enjeksiyon aşamasında ve ayırma kolonunda genellikle 200°C ila 400°C aralığındaki yüksek sıcaklıklarla karşılaşılır, bu nedenle numune karışımında bulunan bileşiklerin bu sıcaklıklarda termal olarak kararlı kalması gerekir. Termal olarak kararsız numuneler , genellikle oda sıcaklığında çalıştırılan HPLC kullanılarak analiz edilir.
Moleküler Ağırlık
Düşük moleküler ağırlıklı bileşikler genellikle daha uçucudur ve gaz kromatografik algılamaya uygundur. Öte yandan, yüksek moleküler ağırlıklı bileşikler daha az uçucudur ve kolayca buharlaşmaz, bu nedenle bu tür bileşikler genellikle HPLC tekniği kullanılarak analiz edilir.
Sistem Basıncı
Sıvılar, gazlara kıyasla kolonlarda akışa karşı daha fazla dirençle karşılaşır. HPLC'de kısa ve geniş kolonların kullanılır. Gaz kromatografisi , karşılaştırmalı olarak çok daha uzun ve dar delikli kolonlar kullanır. Kılcal kolonlar dar iç çaplara sahiptir ve uzunluk 5-100 metre aralığında olabilir. GC'deki çalışma basıncı genellikle 150-200 psi iken, analitik basınç değerleri HPLC ayrımlarında 2000 ila 5000 psi arasında değişir ve Ultra Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografi (UPLC veya UHLPC) sistemleri için 15.000 ila 18.000 psi kadar yüksek olabilir.
Numune Doğasının Bozulmaması
GC analizi genellikle yaygın olarak kullanılan alev iyonizasyon dedektöründe olduğu gibi yıkıcı algılama kullanır. Yani algılama sırasında numune doğası değişir. Öte yandan HPLC analizinde tespit, tahribatsız ilkelere dayanmaktadır ve gerekirse numune geri kazanılabilir. Preparatif modda, numune izole edilir ve operasyon ölçeğine bağlı olarak ölçülebilir miktarlarda geri kazanılır. Gaz kromatografisi sistemlerinde bu pek mümkün değildir.
Orhan Çakan
